Het eerste filosofiecafé na de zomervakantie gaat over…… ja, dat weten we nog niet. Maar zodra we dat wel weten komt het online en kun je je plek reserveren. Schrijf je in voor de nieuwsbrief om als eerste geïnformeerd te worden.
“Er wordt meer gezondigd door misbruik van gehoorzaamheid dan door ongehoorzaamheid.” – Karl Peltzer, Duits schrijver (1903 – 1981)
Buiten is het kermis, binnen doen we filosofiecafé. Dit keer over burgerlijke ongehoorzaamheid, want burgerlijke ongehoorzaamheidstaat in het nieuws. Onder andere door acties van Extinction Rebellion (XR) en de boeren. Grote delen van het Nederlandse publiek scharen zich enerzijds achter het doel van de acties, en storen zich anderzijds aan het verstorend karakter er van. In de historie is burgerlijke ongehoorzaamheid een belangrijk middel geweest om maatschappelijke veranderingen op gang te brengen. Wat maakt burgelijke ongehoorzaamheid gewenst of ongewenst? Tijd voor een filosofisch onderzoek. Wat denk jij?
Filosofiecafé is voor iedereen die durft te twijfelen en graag samen met anderen wil denken over vragen die er toe doen. Het gaat er niet om de wijsheid in pacht te hebben maar om de juiste vragen te vinden die jou en anderen aan het denken zetten. Vind je dit boeiend of wil je dit beter leren? Kom dan naar ons filosofiecafé.
Doe je mee? Meld je dan snel aan en reserveer je plek via Eventbrite. Er is plek voor maximaal 25 deelnemers. De avond vindt plaats in de bovenzaal van het gezellige EETCAFÉ DE 7E HEMEL, grote kerkhof 28, Deventer.
De avond wordt georganiseerd en begeleid door Fred van Welsem, en technisch ondersteund door filosoof Trees Schopman van de Spiegel – filosofische praktijk Deventer.
Schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief om als eerste op de hoogte te zijn.
Eveneens interessant…Zie overig geplande evenementen
“Emancipate yourselves from mental slavery;
None but ourselves can free our minds.”
(Redemption Song – Bob Marley)
De eerste mei is dag van de arbeid, maar wij nemen met ons filosofiecafé vast een voorproefje op 5 mei, de dag van de vrijheid. Vrijheid, een woord dat zo vanzelfsprekend lijkt, maar zodra je erover nadenkt, roept het meer vragen op dan antwoorden. Ben je vrij als niemand je iets oplegt? Of pas als je zelf de regie neemt over je leven? Is vrijheid individueel, of bestaat het alleen in relatie tot anderen?
Filosofen als Jean-Paul Sartre, Hannah Arendt en Isaiah Berlin hebben zich over deze vragen gebogen, maar antwoorden blijven altijd gelaagd. Sartre stelde: “De mens is veroordeeld tot vrijheid.” Is vrijheid dan een bevrijding, of juist een last?
Op deze avond duiken we samen in het thema vrijheid. Niet alleen door te luisteren, maar vooral door actief in gesprek te gaan en te filosoferen. Verwacht geen lezingen of kant-en-klare antwoorden, maar een dynamische uitwisseling van gedachten, ideeën en misschien wel verrassende inzichten.
Wat kun je verwachten?
Laten we samen onderzoeken wat vrijheid écht betekent. Of je nu een doorgewinterde denker bent of gewoon nieuwsgierig, je bent van harte welkom!
Doe je mee? Meld je dan snel aan en reserveer je plek via Eventbrite. Er is plek voor maximaal 25 deelnemers. De avond vindt plaats in de bovenzaal van het gezellige EETCAFÉ DE 7E HEMEL, grote kerkhof 28, Deventer.
De avond wordt georganiseerd en begeleid door Daphne Hendriks en technisch ondersteund door Trees Schopman van De Spiegel – filosofische praktijk Deventer.
Filosofiecafé Deventer: ‘Mij een zorg’ – 3 april 2025
Door Trees Schopman
De Spiegel – Filosofische Praktijk Deventer
www.filosofischepraktijkdeventer.nl
“De zorg voor het menselijk leven en geluk, en niet de vernietiging, is het eerste en enige doel van goed bestuur.” – Thomas Jefferson, Amerikaans president en filosoof (1743 – 1826).
“Zorg geven aan anderen is de huur die u betaalt voor uw kamer hier op aarde.” – Muhammad Ali, Amerikaans bokser (1942 – 2016).
Deze twee citaten brengen ons meteen bij de essentie van zorg: een maatschappelijk en persoonlijk vraagstuk. In het eerste citaat wordt zorg gepositioneerd als een verantwoordelijkheid van de overheid richting haar burgers, terwijl het tweede citaat zorg neerzet als een fundamentele menselijke plicht tegenover elkaar, los van de overheid en ingebed in een dieper, vaak spiritueel besef van verbondenheid.
Zorg, in welke vorm dan ook, roept bij ons allemaal bepaalde beelden en gevoelens op. Is het de taak van de overheid om zorg voor ons te regelen, zodat wij ons kunnen richten op andere zaken in ons leven, zoals werk of ontspanning? Denk bijvoorbeeld aan kinderopvang, onderwijs, of zorg voor ouderen en zieken. Of is zorg voor onze naasten, zoals voor een kind of een ouder, toch een onvervreemdbare verantwoordelijkheid die we niet mogen uitbesteden aan de staat?
Joan Tronto, politiek filosoof, stelt dat we ‘de democratie zouden moeten zien als de verdeling van zorgverantwoordelijkheden’. Maar hoe kunnen we deze verantwoordelijkheid verdelen? Wat is zorg eigenlijk? Wie heeft zorg nodig, en wie draagt die verantwoordelijkheid? Tronto roept ons op om zorg niet als een ‘last’ te zien, maar als een essentiële, gezamenlijke taak van de samenleving. Toch is het belangrijk om te begrijpen hoe we zorg definiëren en hoe we de zorgen zelf waarderen.
Tijdens de bijeenkomst in Deventer werden deelnemers gevraagd om hun eerste associaties met de uitdrukking ‘mij een zorg’ te delen. Dit leidde tot interessante discussies. Betekent dit ‘mij een zorg’ een vorm van onverschilligheid of juist een scherpe afbakening van verantwoordelijkheden? En wat betekent dit voor de rol van mannen en vrouwen in zorgverantwoordelijkheid? Is zorg werkelijk een taak die specifiek toebehoort aan vrouwen, zoals soms wordt gesuggereerd? Of moeten we ons de vraag stellen of zorg uiteindelijk genderneutraal is, een gezamenlijke taak van de maatschappij?
Zorgbehoefte verandert met de levensfasen. Voor jonge kinderen zijn het de ouders die zorg dragen. Voor ouderen is het vaak de samenleving of familie die zorgt. Wat betekent dat voor ons? Welke zorg hebben we zelf nodig en welke zorg kunnen we geven? Hier is een kort overzicht van zorgbehoeftes per levensfase:
Wat gebeurt er als zorgbehoefte niet of onvoldoende wordt erkend? Denk aan de overbelasting van mantelzorgers, die onterecht als vanzelfsprekend zorg voor hun naasten dragen. Of het falen van maatschappelijke structuren die niet voldoende middelen bieden om zorg te organiseren. We moeten ons afvragen of de zorg in Nederland momenteel voldoende gewaardeerd wordt. Het gaat niet alleen om financiële waardering, maar ook om emotionele en maatschappelijke erkenning voor de zorg die dagelijks wordt geleverd.
Joan Tronto benadrukt dat zorg niet enkel een persoonlijke verantwoordelijkheid is, maar een collectieve taak van de samenleving. In haar visie zou democratie moeten draaien om de vraag: hoe verdelen we zorgverantwoordelijkheid? Is zorg enkel een privézaak of moet het ook een gedeelde verantwoordelijkheid zijn, ondersteund door de overheid?
Tronto stelt dat de samenleving als geheel verantwoordelijk is voor zorg. Het is een fundamenteel aspect van democratie, niet alleen een persoonlijke, intieme handeling. Zorg mag niet alleen beperkt blijven tot een privéaangelegenheid, maar moet collectief gedragen worden. Dit zou betekenen dat we de zorg voor anderen niet kunnen afschuiven op alleen vrouwen of zorgprofessionals. Iedereen heeft hierin een rol te spelen, van beleidsmakers tot gewone burgers.
Maar wie bepaalt eigenlijk wat zorgbehoefte is? En wie bepaalt welke zorg noodzakelijk is? Moet de overheid zich met de inhoud van zorgbemiddeling bemoeien, of moet zij enkel de mogelijkheid creëren voor zorgvragen en -verlening? Hoe voorkomen we dat mensen, zoals mantelzorgers, zich overbelast voelen? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat zorg niet een ‘mij een zorg’-houding uitlokt, waarbij solidariteit ontbreekt?
Wat zeggen anderen over zorg en verantwoordelijkheid? De volgende citaten inspireren ons tot reflectie:
Wil je op de hoogte blijven van de volgende bijeenkomsten? Schrijf je in voor de nieuwsbrief via de website filosoferenindeventer.nl!
Hieronder vind je de gebruikte presentatie van deze avond in pdf.
Heb jij passie voor filosofie en wil je graag met anderen filosofisch brainstormen over vragen die er toe doen? Tijdens de Workshop Filosofiecafé leer je hoe je je eigen filosofiecafé ontwerpt en begeleidt! Je ontdekt hoe je een thema of onderwerp kiest en dit omzet in een inspirerende en gestructureerde opzet voor een filosofisch gesprek. Ook krijg je praktische tips over het leiden van filosofische gesprekken en het werven van deelnemers. Aan het einde van de workshop heb je de mogelijkheid om je eigen filosofiecafé uit te voeren tijdens een van de gebruikelijke Filosofiecafés in Deventer. Laat je creativiteit stromen en inspireer anderen met jouw ideeën!
De workshop wordt gegeven door filosoof Trees Schopman, die al meer dan 10 jaar actief is als organisator en begeleider van het Filosofiecafé Deventer. Met haar ruime ervaring deelt ze haar beste tips en trucs om een succesvol filosofiecafé te creëren. Trees hoopt je te inspireren en te motiveren om je eigen filosofiecafé te ontwikkelen en zo een waardevolle bijdrage te leveren aan de filosofische gesprekken in jouw omgeving.
Kosten: Deelname kost €50,00, exclusief ticketservicekosten van €1,80. Minimaal 3, maximaal 10 deelnemers. Mocht de cursus onverhoopt niet doorgaan, krijg je de inschrijvingskosten retour. Heb je een vraag, of lukt het niet je ticket via Eventbrite te reserveren? Laat het me weten via het contactformulier!
Kortingsmogelijkheden: Meld je je met twee of meer personen aan dan is er voor de hoofdaanmelder 10% korting voor elke introducee op de cursusprijs. Je kunt maximaal 3 introducees aanmelden waardoor de korting voor de hoofdaanmelder kan oplopen tot 30% van de cursusprijs. Mensen die gebruik mogen maken van de Rechtop coupon krijgen 30% korting op de cursusprijs. Aanmelden voor de cursus met kortingsmogelijk kan door contact op te nemen met de organisator. Je krijgt dan een betalingsverzoek op maat.
Eveneens interessant… Zie overig geplande evenementen.
Blog: Filosofiecafé Deventer – Over ‘Zeggen Wat Je Denkt’
6 maart 2025
Gespreksleider: Trees Schopman
De Spiegel – Filosofische praktijk Deventer
www.filosofischepraktijkdeventer.nl
“Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.” — Stef Bos, zanger en acteur
Vrijheid van meningsuiting is een fundament van onze democratie, maar is het echt zo onbeperkt als het lijkt? Tijdens de sessie van het Filosofiecafé in Deventer op 6 maart 2025, onder leiding van Trees Schopman, doken we diep in de vraag: mag je altijd zeggen wat je denkt, en wat zijn de consequenties van je woorden?
Vrijheid van meningsuiting wordt vaak gezien als een onschendbaar recht. In Nederland is dit recht vastgelegd in Artikel 7 van de Grondwet en internationaal erkend via Artikel 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Maar is het echt zo simpel? Is er ruimte voor grenzen?
We begonnen met de gedachte dat vrijheid van meningsuiting niet alleen een recht is, maar ook een verantwoordelijkheid. Je hebt niet alleen het recht om te zeggen wat je denkt, maar ook de plicht om na te denken over wat je zegt. Dit werd mooi verwoord door Stef Bos: “Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.”
We bespraken verschillende casussen waarin de vrijheid van meningsuiting leidde tot gevolgen. Een eerste voorbeeld was een persoonlijke ervaring van Schopman uit haar studententijd. In een café schrok ze van een blaffende hond en noemde de hond “stom kreng”, wat leidde tot een ijskoude blik van de hondeneigenaar. Het gesprek ging over de vraag: is zo’n opmerking gerechtvaardigd als je schrik hebt, of is er een grens aan wat je mag zeggen, zelfs in zo’n context?
Een ander voorbeeld kwam uit Australië, waar twee verpleegkundigen werden ontslagen nadat ze dreigden Israëlische patiënten te laten sterven. Dit gebeurde tijdens een privégesprek, dat online werd gedeeld. De reacties op deze uitspraak waren heftig. Wat zegt dit over de grenzen van vrije meningsuiting op de werkvloer, of zelfs in privégesprekken die openbaar worden?
Verder werd er gesproken over de situatie van de Nieuw-Zeelandse diplomaat Phil Goff, die werd ontslagen vanwege een publieke opmerking over Donald Trump. Dit riep de vraag op of je, als vertegenwoordiger van een land, altijd vrijuit kunt spreken, of dat er beperkingen zijn aan wat diplomaten mogen zeggen.
En wat te denken van ‘klokkenluiders’ zoals in de jeugdzorg of elders? Mogen zij zeggen wat ze denken?
De discussie ging dieper in op de filosofische fundamenten van de vrijheid van meningsuiting. Denkers als John Milton, John Stuart Mill en Immanuel Kant hebben hier belangrijke bijdragen geleverd.
John Milton (1608–1674), bijvoorbeeld, pleitte in zijn werk Areopagitica voor volledige vrijheid van meningsuiting als een manier om de waarheid te ontdekken. Hij geloofde dat alleen door een open debat de waarheid kan zegevieren. Echter, er is een paradox in zijn denken: hoewel Milton voor onbeperkt debat was, was hij tegen “kwaadaardige” en “godslasterlijke” geschriften die volgens hem de sociale orde bedreigden. Dit roept de vraag op: is volledige vrijheid van meningsuiting wenselijk of mogelijk?
Ook Benedictus Spinoza (1632–1677) pleitte voor vrijheid van meningsuiting, maar met een belangrijke nuance. Hij vond dat kritiek op bestuurders toegestaan moest zijn, maar dat dit met respect moest gebeuren. Vrijheid van denken en spreken zou niet gelijk moeten zijn aan vrijheid van handelen.
In de discussie werd verder onderzocht waarom mensen überhaupt iets zeggen. Is het om jezelf te horen, om gehoord te worden door anderen, of zijn er andere redenen? Dit leidde tot de vraag of er verschil is tussen het uiten van je gedachten voor jezelf versus voor anderen. Is er een verschil tussen je mening delen met vrienden in een café en het publiekelijk uiten van een kritiek?
Hoewel we het recht hebben om te zeggen wat we denken, zien we in de praktijk dat dit recht vaak onder druk staat. Het wordt beperkt door wetten tegen haatzaaien, bedreigingen en desinformatie. Dit roept de vraag op: waar ligt de grens tussen het modereren van schadelijke content en het beperken van legitieme meningsuiting?
En wat gebeurt er wanneer de overheid of sociale platforms bepalen wat wel en niet gezegd mag worden? Wie bepaalt of een idee schadelijk is, en is dat gerechtvaardigd?
De discussie bracht aan het licht dat vrijheid van meningsuiting een dubbelzinnig en complex thema is. Hoewel we het recht hebben om te zeggen wat we denken, moeten we ons altijd afvragen: is het recht om iets te zeggen hetzelfde als de plicht om het te zeggen? En moeten we onszelf en anderen ook verantwoordelijk houden voor de woorden die we kiezen?
Het Filosofiecafé in Deventer blijft een belangrijke plek voor het delen en verkennen van zulke diepgaande vragen. Heb jij je al aangemeld voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van toekomstige evenementen?
Hieronder vind je de presentatie van deze avond in PDF. Tot de volgende keer!
• “De zorg voor het menselijk leven en geluk, en niet de vernietiging, is het eerste en enige doel van goed bestuur”. – Thomas Jefferson, Amerikaans president (3e), filosoof en kunstenaar (1743 – 1826)
• “Zorg geven aan anderen is de huur die u betaalt voor uw kamer hier op aarde”. – Muhammad Ali, Amerikaans bokser (1942 – 2016)
Het laatste filosofiecafé van dit seizoen gaat over het thema van de maand van de filosofie 2025: ‘mij een zorg’. April is elk jaar opnieuw de ‘maand van de filosofie’, en wij doen er in Deventer op deze kleine schaal aan mee.
Uit citaat één spreekt dat zorg een verantwoordelijkheid is van de overheid voor haar burgers. Citaat twee wijst erop dat wij als individuele mensen een zorgverantwoordelijkheid hebben voor elkaar, al dan niet ingebed in geloof in een hogere macht. Hoe zien wij onze zorgverantwoordelijkheid voor anderen? Is het iets dat de overheid voor ons moet organiseren zodat wij ons met andere zaken bezig kunnen houden? Denk aan kinderopvang, onderwijs, zorg voor ouderen en zieken.. Of is de zorg voor ons eigen kind of onze eigen bejaarde ouder toch in zekere mate een onvervreemdbare verantwoordelijkheid voor onszelf? In welke mate dan?
Worden we gelukkig van zorgen voor onze naasten, en geeft dat dan voldoende recht om te leven van een uitkering terwijl we ondertussen onze zorgtaken invulling geven? Volgens politiek filosoof Joan Tronto zouden we ‘de democratie moeten zien als de verdeling van zorgverantwoordelijkheden’. Maar dan moeten we volgens haar wel goed weten waar we het over hebben als we het over zorgen hebben. Wat is zorg? Wie heeft zorgen? Wie heeft zorg nodig? Wie zorgt voor zorg? En vooral hoe zorgen we dat zorg haar zorgelijke imago kwijtraakt? Wat denk jij?
Filosofiecafé is voor iedereen, die wil filosoferen en durft te denken, ongeacht leeftijd, sociale achtergrond of opleiding.De ware kunst van filosoferen is niet zozeer het geven van je mening, maar eerder het stellen van de juiste vraag en onderzoeken van je eigen aannames.Heb jij dat vermogen of wil je dit (beter) leren? Kom dan naar het filosofiecafé. Doe je mee? Meld je dan snel aan en reserveer je plek via Eventbrite. Er is plek voor maximaal 25 deelnemers. De avond vindt plaats in de bovenzaal van het gezellige EETCAFÉ DE 7E HEMEL, grote kerkhof 28, Deventer.
De avond wordt georganiseerd en begeleid door filosoof Trees Schopman van de Spiegel – filosofische praktijk Deventer.
Schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief om als eerste op de hoogte te zijn.
Eveneens interessant…Zie overig geplande evenementen
“Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.” Stef Bos – Nederlandse zanger en acteur (1961 – )
Vrijheid van meningsuiting geldt als een groot goed. Het is belangrijk dat we elkaar scherp en bij de les houden. Zeker in een democratie waarin we samen ons standpunt in actuele gebeurtenissen dienen te bepalen. Volgens John Stewart Mill was vrijheid van meningsuiting een voorwaarde om van elkaar te leren en ons als volk te kunnen ontwikkelen. Betekent dit dat je altijd kunt en mag zeggen wat je denkt? Is er sprake van een soort ‘taal-etiquette’? Of is dat al te veel een inperking van de vrijheid van meningsuiting? Wat houdt ‘de plicht om te denken over wat je zegt’ dan eigenlijk in? Wat denk jij?
Iedereen die wil filosoferen en durft te denken, ongeacht leeftijd, sociale achtergrond of opleiding, is welkom bij het Filosofiecafé. De ware kunst van filosoferen is niet zozeer het geven van je mening, maar eerder het stellen van de juiste vraag en onderzoeken van je eigen aannames. Heb jij dat vermogen of wil je dit (beter) leren? Kom dan naar het filosofiecafé. Doe je mee? Meld je dan snel aan en reserveer je plek via Eventbrite. Er is plek voor maximaal 30 deelnemers. De avond vindt plaats in de bovenzaal van het gezellige EETCAFÉ DE 7E HEMEL, grote kerkhof 28, Deventer.
De avond wordt georganiseerd en begeleid door filosoof Trees Schopman van de Spiegel – filosofische praktijk Deventer.
Schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief om als eerste op de hoogte te zijn.
Eveneens interessant…Zie overig geplande evenementen
Ondertussen kun je alle vorige filosofiecafé’s teruglezen in het filosofieblog op deze site. Zie hier de laatste over ‘leiderschap‘.
Op 6 februari 2025 werd in het Filosofiecafé in Deventer de vraag gesteld: Wat is goed leiderschap? In een wereld die voortdurend verandert, zijn de waarden die we hechten aan leiderschap eveneens onderhevig aan veranderingen. Is het nog mogelijk om een universele definitie van goed leiderschap te geven, of is het afhankelijk van persoonlijke interpretatie en context? Dit was de centrale vraag van de avond, die geleid werd door Trees Schopman van de Filosofische Praktijk Deventer.
We hebben allemaal wel een idee van wat goed leiderschap is: een leider die dienend, duurzaam, inspirerend, functioneel, coachend, verbindend, authentiek, effectief, mensgericht en zelfs spiritueel is. Maar kunnen we al deze eigenschappen werkelijk samenbrengen in één definitie? En verandert ons denken over leiderschap in een tijd van verschuivende waarden? Wat is leiderschap eigenlijk in deze veranderende wereld?
De avond begon met een korte historische reflectie over leiderschap, beginnend bij Adolf Hitler, die zei: “Wat een geluk voor de leiders dat de mensen niet nadenken. Denken gebeurt alleen in het toekennen of uitvoeren van een bevel.” Dit bracht de deelnemers naar de Griekse tragediedichter Euripides, die waarschuwde voor het gevaar van gewetenloze leiders, en Seneca, die benadrukte dat een leider niet moet vrezen om gehaat te worden.
Ludwig Marcuse stelde dat leiders alleen kunnen opstaan wanneer er een gevolg voor hen klaarstaat. Dit zette de toon voor een meer diepgaande discussie over de rol van macht en de aard van leiderschap door de eeuwen heen.
De Italiaanse filosoof Niccolò Machiavelli (1469-1527) was een centraal figuur in de discussie. Machiavelli stond bekend om zijn pragmatische benadering van politiek, waarin hij stelde dat alles toegestaan was voor het verwerven of behouden van macht, ongeacht recht of moraal. Volgens hem moest een leider zowel de slimheid van een vos als de kracht van een leeuw bezitten.
Enkele van zijn beroemde stellingen kwamen voorbij, zoals: “Wie op het volk bouwt, bouwt op modder” en “Regeren is doen geloven.” Machiavelli stelde dat een heerser die altijd goed is, ten onder zal gaan, en dat een succesvolle leider bereid moet zijn om niet altijd deugdzaam te zijn om zijn doelen te bereiken.
Echter, hij nuanceerde deze stelling door te zeggen dat de tijd alles verandert en dat zelfs slechte daden in bepaalde gevallen gerechtvaardigd kunnen worden door hun uiteindelijke resultaat.
In de tweede helft van de avond ging het over wat een goede leider zou moeten bezitten qua karakter en houding. Filosofen zoals Plato, Aristoteles en Augustinus legden de nadruk op de deugden van een leider. Plato sprak over vroomheid, Aristoteles noemde beheersing, rechtvaardigheid, wijsheid en moed als belangrijke eigenschappen, terwijl Augustinus het belang van geloof, hoop en liefde benadrukte.
Beatrice de Graaf, in haar Huizinga-lezing, benadrukte dat leiderschap gebaseerd moet zijn op principes, zelfs als deze principes vaak worden geschonden. Ze waarschuwde dat wanneer leiders geen beginselen meer volgen, dit kan leiden tot een destructieve samenleving.
Volgens de Graaf moeten leiders in tijden van crisis een balans vinden tussen pessimisme en optimisme, waarbij ze blijven geloven in het goede, ongeacht de omstandigheden. Dit betekent dat een goede leider altijd handelt vanuit de deugd, wat er ook gebeurt.
Het Filosofiecafé in Deventer brengt mensen samen om na te denken over belangrijke vragen. Deze keer de vraag: Wat is goed leiderschap? Deze vraag blijft een open vraag, maar het nadenken over de rol van principes, deugd en historische lessen kan ons helpen een beter begrip te krijgen van wat leiderschap werkelijk betekent in een veranderende wereld.
Wat denk jij? Wat is voor jou essentieel in goed leiderschap? Wat zijn de deugden die een leider zou moeten bezitten? Het Filosofiecafé blijft een uitnodiging om te filosoferen en te reflecteren, en wij nodigen je uit om je gedachten met ons te delen.
Wil je op de hoogte blijven van toekomstige Filosofiecafés? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via de website filosoferenindeventer.nl.
De presentatie van deze avond is als pdf te zien onder dit blog.
Op 2 januari 2025 werd het Filosofiecafé in Deventer gewijd aan een onderwerp dat zo oud is als de mens zelf: verhalen. Onder leiding van Trees Schopman van De Spiegel – Filosofische Praktijk Deventer, verkenden de deelnemers de kracht van verhalen in ons leven. Hoe creëren verhalen onze werkelijkheid en hoe kunnen ze ons helpen te genezen, te verbinden en een nieuwe toekomst op te bouwen?
De avond begon met de woorden van de Britse schrijfster Doris Lessing (1919-2013), die stelde: “Het zijn onze verhalen die ons herscheppen wanneer we worden verscheurd, gekwetst, of zelfs vernietigd.” Lessing sprak over de verhalenverteller als een mythische figuur die ons in staat stelt om opnieuw op te staan, zoals de feniks uit zijn as. Verhalen zijn dus niet slechts vermaak, maar fundamenten die ons helpen onze identiteit en onze creatieve kracht terug te vinden.
Verhalen geven ons niet alleen een manier om de wereld om ons heen te begrijpen, ze bieden ons ook de mogelijkheid om onze eigen wereld en waarheid te creëren. Maar kan dit persoonlijke verhaal ook uitgroeien tot een gezamenlijk narratief? Is dit zelfs noodzakelijk? Of is het misschien onmogelijk om een gezamenlijk verhaal te creëren in een samenleving van zoveel uiteenlopende perspectieven?
De deelnemers werden uitgedaagd om hun eigen verhalen te vormen. De oefening richtte zich op herinneringen van betekenis, geworteld in tijd en plaats. Deelnemers werden gevraagd om zich momenten te herinneren die voor hen van waarde waren, en om deze herinneringen te verankeren door middel van hun zintuigen. Wat zagen ze? Wat hoorden ze? Wat rook, proefden, of voelden ze op dat moment? En wie of wat was er om hen heen?
Deze oefening ging verder door thema’s aan te reiken die we vaak in onze verhalen tegenkomen:
Door deze thema’s te gebruiken, konden de deelnemers reflecteren op de emotionele basis van hun eigen verhalen en hoe deze hen vormgeven.
De kracht van verhalen reikt verder dan onze eigen herinneringen; ze bieden ook een manier om ons voor te bereiden op de toekomst. In een wereld die geconfronteerd wordt met enorme uitdagingen, zoals de dreiging van een Derde Wereldoorlog of de smeltende ijskappen door klimaatverandering, kunnen verhalen een weg wijzen naar een betere wereld.
Bijvoorbeeld, de roman “Kinderen van Moeder Aarde” van Thea Beckman biedt een perspectief op een post-apocalyptische samenleving die probeert te overleven. Of denk aan de film ‘Flow’ van Gints Zilbalodis, waarin dieren met elkaar samenwerken om te overleven, als voorbeeld voor ons mensen. Deze verhalen fungeren als een soort utopie, waar hoop en wederopbouw centraal staan.
De centrale vraag die werd besproken, was hoe we een cultuur en structuur kunnen bouwen waarin de emoties van mensen rondom geborgenheid, rechtvaardigheid, erkenning, waarden en kwaliteit zich kunnen nestelen. Hoe creëren we een samenleving waarin deze gevoelens centraal staan? Volgens Arnold Cornelis, die het boek ‘logica van het gevoel’ heeft geschreven, is het belangrijk om ons eigen, maar ook ons gemeenschappelijke gevoel als wegwijzer te gebruiken in hoe we onze samenleving kunnen vormen.
Het belang van verhalen wordt ook erkend door schrijvers en denkers als Salman Rushdie, die het belang van storytelling benadrukt als een manier om diepere verbindingen te maken tussen mensen. Oliver Sacks, de beroemde neuroloog, legde uit dat kinderen bijzonder goed in staat zijn complexe zaken te begrijpen wanneer deze als een verhaal worden gepresenteerd, ondanks hun beperkte vermogen om abstracte concepten te verwerken.
Gloria Steinem, de Amerikaanse feministische schrijfster, voegde hieraan toe dat het delen van persoonlijke verhalen de kracht heeft om empathie te creëren, wat volgens haar de meest revolutionaire emotie is. Ze moedigde iedereen aan om op zoek te gaan naar hun eigen verhalen, omdat juist deze verhalen de basis kunnen vormen voor een diepere, gemeenschappelijke ervaring.
Het Filosofiecafé in Deventer is een uitnodiging om na te denken over de verhalen die ons maken, zowel persoonlijk als collectief. Of het nu gaat om het herstel van gebrokenheid, het vinden van rechtvaardigheid, of het vormgeven van een nieuwe toekomst, verhalen zijn de sleutel tot het begrijpen en verbeteren van onze wereld. Ze helpen ons te navigeren door de complexiteit van het leven en geven ons de ruimte om onze emoties te verkennen en te delen.
Wat is jouw verhaal? Hoe helpt het jou om de wereld te begrijpen en te veranderen? En hoe kunnen we onze verhalen samenbrengen om een toekomst op te bouwen die gebaseerd is op geborgenheid, rechtvaardigheid, erkenning en waarden?
Wil je op de hoogte blijven van toekomstige Filosofiecafés? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief via de website filosoferenindeventer.nl.
Hieronder vind je de presentatie van deze avond in pdf.
